یکی از روش‌های نوین، پیشرفته و کاربردی در درمان‌های غیر تهاجمی قسمت‌های مختلف بدن درعلم فیزیوتراپی و توانبخشی که با بخش ورزشی و زیبایی نیز مرتبط است، تکارتراپی نام دارد. می‌توان گفت این روش درمانی ترکیبی از درمان‌های غیرتهاجمی الکتروتراپی و حرارتی است. این روش و متد در بین درمان‌های غیر جراحی دیگر و در خصوص آسیب‌های اسکلتی، استخوانی، مفصلی و همچنین بافت‌های نرم بدن و درمان بیماری‌های مرتبط با آنها روشی موفق است.
این متد بر اساس اخرین اطلاعات علم فیزیوتراپی ایجاد و ابداع شده و ریشه آن از واژه ایتالیایی و کلمه Transferimento Energetico capacitivo e Resistivo گرفته شده و در نهایت به طور مخفف در‌آمده است. به این روش درمانی آر اف تراپی نیز می‌گویند. با توجه به ریشه ایتالیایی آن باید گفت در واقع در تکار تراپی انرژی طول موج رادیویی توسط اعمال کننده‌های خازنی و یا مقاومتی به بافت‌های مختلف بدن منتقل می‌شود و به ترمیم و بازسازی و همچنین کاهش درد آنها می‌پردازد. این روش درمانی در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر بوده و جزو ایمن‌ترین روش‌ها است. لازم به ذکر است که این روش در ابتدا مناسب آسیب‌های ورزشی بود اما به تدریج در دیگر آسیب‌های اسکلتی بدن و فیزیوتراپی و زیبایی نیز به کار برده شده است.
تکارتراپی با دستگاه تکار چگونه انجام می‌شود؟
تکار تراپی در کلینیک فیزیوتراپی توسط دستگاه تکار و به دو روش خازنی و مقاومتی انجام می‌شود. دستگاه تکار به صورت هدفمند و کنترل شده و با نفوذ عمیق تر وارد بافت‌های بدن شده و به ترمیم بافت‌های آسیب دیده می‌پردازد. در تکار تراپی انرژی توسط جریان الکتریکی منتقل شده و باعث تحریک جریان خون و در نهایت بهبودی بافت عضلانی، لیگامان‌ها و تاندون‌ها و کلیه بافت‌های همبند و همچنین استخوان می‌شود.
هنگامی که این جریان مغناطیسی به بافت‌ها منتقل شود و با بافت برخورد کند، حرارت موضعی در بافت آسیب‌دیده را افزایش داده و به بالا بردن جریان خون و آزاد‌سازی هورمون‌های ضد درد و تسکین دهنده درد و همچنین تولید اندروفین کمک کرده و موجب تسکین درد، کاهش تورم و ترمیم بافت می‌شود. این جریان مغناطیسی به طور غیر‌مستقیم سطح اکسیژن داخلی بافت‌های تحت درمان را نیز افزایش می‌دهد و در نتیجه موجب تحریک سیستم ایمنی بدن و همچنین تسریع در فرایند بهبود بافت‌ها می‌شود. دستگاه تکار قابلیت نفوذ به لایه های عمقی بدن را داشته و می‌تواند به عمیق‌ترین ناحیه‌های بافت، مفصل و عضله نفوذ کند و به ترمیم و تحریک آن بپردازد که این از خصوصیات منحصر به فرد این دستگاه است.
چگونگی عملکرد دستگاه تکار و تاثیر آن بر روی بافت‌ها
این دستگاه متشکل است از پروب‌های مقاومتی و خازنی که توسط یک صفحه عایق فرکانس‌های مقاومتی و یا خازنی را به بدن منتقل می‌کند. این دستگاه بر روی اعصاب و عضلات تنظیم می‌شود و فرکانس‌های آن به عمقی‌ترین قسمت‌های بافت نفوذ پیدا می‌کنند. این دستگاه به وسیله امواج با فرکانس بالا که توسط عضله فیلتر شده‌اند، پیام‌هایی را در جهت انقباض و انبساط عضلات ارسال می‌کنند. دستگاه تکار ترکیبی از رنج گسترده طول موج‌های رادیو فرکانس، پیام‌های عضله‌ای و همچنین سیگنال‌های عصبی است. این دستگاه باعث بالا بردن سطح اکسیژن و همچنین ایجاد حرارت و گرمای عمقی در بافت‌ها می‌شود و به انتقال خون در ناحیه مورد نظر کمک می‌کند. دستگاه تکار با امواج مغناطیسی خود به تقویت بافت‌های ضعیف شده نیز کمک کرده و از تسریع ناراحتی‌های عضلانی، مفصلی و… جلوگیری می‌کند.
مزایای تکارتراپی
- روشی غیرتهاجمی، نوین و موثر و ایمن است.
- بالا بردن جریان خون و کمک به ترمیم بافت‌ها.
- آزاد‌سازی هورمون‌های ضد درد و کاهش و تسکین درد.
- تولید اندروفین
- تسریع در روند درمان و ریکاوری سریع
- جلوگیری از تسریع مشکلات اسکلتی، استخوانی، مفصلی و بافت‌های بدن
- بهبود تعادل در غشای سلولی
- جذب مایعات جمع شده و اضافی بدن
- افزایش حرارات موضعی و تسریع متابولیسم و بازسازی بافت‌ها.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- افزایش انبساط و انقباض‌های عضلانی
- افزایش دامنه حرکتی مفصل‌های بدن
- تقویت عضلات ورزشکاران
- نفوذ به عمیق ترین لایه‌های بدن (بافت ها …)
- عدم درد در طول درمان
آسیب‌های قابل درمان با تکار تراپی
این روش درمانی مناسب انواع مشکلات و عوارض اسکلتی و استخوانی، مفصلی، تاندون ها و لیگامان ها و کلیه بافت‌های همبند بدن است. تکار تراپی به کاهش درد و ترمیم بافت‌های نواحی مختلف بدن پرداخته و مناسب درمان بسیاری از آسیب‌های بدن شناخته شده است. این آسیب ها عبارتند از:
- انواع دردهای استخوانی، مفصلی و ….
- دردهای حاد و مزمن نواحی مختلف بدن از جمله کمر و گردن
- بورسیت‌ها و آسیب‌های تاندونی (تاندونیت)
- آسیب‌های روتاتور کاف شانه
- آسیب‌های مربوط به آرنج (آرنج تنیس بازان)
- آسیب‌های مربوط به زانو (زانو دوندگان، ورزش‌های پرشی و برخوردی)
- پارگی‌های تاندون و لیگامان‌ها
- مشکلات متابولیسمی عضلات
- گرفتگی و خشکی اسپاسم عضلانی
- التهابات مفصلی
- شکستگی‌های استخوان
- کلیه اختلالات عضلانی و اسکلتی
- آرتریت و آرتروز مفصلی
- پیچ خوردگی‌ها
- رگ به رگ شدن‌ها
- آسیب غضروف‌ها
- چسبندگی مفصلی
- توان بخشی بعد از انجام جراحی‌های ارتوپدی
- آسیب‌های ورزشی
- کبودی‌ها و در رفتگی‌ها
انواع تاثیرات تکارتراپی بر روی نواحی مختلف بدن
تاثیر بر اعصاب
میزان انرژی منتقل شده به بافت‌ها با عصب‌های آن قسمت و سیستم عصبی آن ارتباط مستقیم دارد. اگر الیاف‌های سبک (عصب‌ها) بیش از حد قطبی شوند، مانع ایجاد درد شده و از ورود سیگنال درد به عصب جلوگیری می‌کنند. در نتیجه موجب عدم برگشت دوباره درد و علائم درد می‌شوند.
تاثیر حرارتی
انرژی منتقل شده به بافت ها باعث افزایش حرارت بافت شده و به تحریک گردش خون می‌پردازد. با این کار رگ‌ها گشاد شده و خون، مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به سلول‌ها می‌رسند. در نتیجه موجب ترمیم و بازسازی بافت‌ها و بهبود سریع ناحیه آسیب‌دیده می‌شود.
تاثیر بیولوژیکی
میزان انرژی منتقل‌شده از دستگاه تکار به بافت‌ها باعث قطبی شدن غشاهای سلولی شده و در نتیجه به تعادل سلول‌های داخلی و خارجی کمک می‌کند و به بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌پردازد. در نهایت موجب فعال‌سازی دوباره فرآیند‌های متابولیکی می‌شود.
دوره درمانی و جلسات تکار تراپی
دوره درمانی و تعداد جلسات تکارتراپی نیز مانند دیگر درمان‌های فیزیوتراپی با توجه به نوع و درجه آسیب تعیین می‌شود. در نتیجه به طور قطعی نمی‌توان گفت که با چند جلسه درمان کامل شده و بهبودی حاصل می‌شود. به طور معمول تعداد جلسات بیش از یک جلسه بوده و مدت زمان هر جلسه حدود 20 تا 30 دقیقه است. البته با توجه به صلاح‌دید فیزیوتراپیست، روند بهبود و شدت آسیب این زمان نیز می‌تواند افزایش یابد.
اولین نتایج بهبودی در این روش معمولا بعد از جلسه اول و یا دوم مشاهده خواهد‌شد. در بهترین حالت ممکن می‌توان گفت بعد از دو جلسه بهبودی کامل حاصل خواهد شد. در آسیب‌هایی نیز حدود 4 الی 5 جلسه تکار تراپی لازم خواهد بود. این جلسات معمولا در هفته بین 2 تا 5 بار می‌تواند انجام بگیرد اما گاهی روزانه بیش از یک بار، این درمان انجام خواهد‌شد. باید گفت برای جلسات درمانی با تکارتراپی نمی‌توان هیچ حداکثری را اعلام کرد.
کاربرد تکارتراپی در ورزش و فیتنس
از دیگر موارد کاربرد تکارتراپی می‌توان به تاثیر آن بر روی ورزشکاران اشاره کرد. ورزشکاران به دلیل انجام مسابقات و ورزش‌های مختلف بیشتر از دیگر افراد در معرض آسیب‌های ارتوپدی و مشکلات و بیماری‌های مفصل، استخوان، لیگامان و… قرار می‌گیرند. این علم در بین جامعه ورزشی از مهم‌ترین علم‌ها و کاربردی‌ترین روش های‌درمانی و همچنین تقویتی است، چرا که در سریع‌ترین زمان به درمان ناحیه آسیب‌دیده می‌پردازد. کاربردهای ورزشی تکارتراپی عبارتند از:
آمادگی جسمانی قبل از مسابقات
یکی از کارهایی که ورزشکاران قبل از انجام فعالیت‌های حرفه ای و مسابقات ورزشی باید انجام بدهند، گرم‌کردن بدن و آماده‌سازی آن برای انجام ورزش‌ها و فعالیت‌ها است. همچنین ورزشکاران با انجام تکارتراپی به بالا بردن سطح انرژی و انتقال آن به عضلات کمک کرده و از خستگی زودرس تا حد زیادی جلوگیری می‌کنند.
کاهش درد و تورم ناشی از فعالیت های ورزشی
بعد از انجام پیاپی حرکات سنگین ورزشی و فعالیت‌ها نواحی مختلف بدن دچار تورم و درد می‌شوند. تکارتراپی به کاهش سریع این تورم‌ها کمک کرده و اجازه نمی‌دهد تورم‌ها برای مدت زیادی باقی بمانند. همچنین مواد اضافی از جمله چربی‌ها و مایعات اضافی را جمع آوری کرده و به کاهش درد و تورم ناحیه آسیب دیده کمک می‌کند.
ریکاوری بعد از ورزش و صدمات ورزشی
بعد از انجام ورزش و حرکات سنگین و تکراری ورزشی بدن احساس خستگی کرده و ضایعات زیادی باعث ایجاد دردهای عضلانی می‌شوند. تکار تراپی به بهبودی سریع بافت‌ها و ترمیم آن ها کمک کرده و همچنین دردهای ناشی از این فعالیت‌ها را از بین می‌برد. در نهایت به تحریک و بهبود عضلات کمک کرده و خیلی زود ورزشکار را برای ادامه حرکات ورزشی آماده می‌کند.
تقویت عضلات و جلوگیی از مصدومیت‌های شدید
تکارتراپی به تقویت عضلات بدن کمک کرده و باعث کشش زیاد عضلات می‌شود. در این حالت هنگام نگه‌داشتن ماهیچه‌ها در شرایط مناسب و مساعد، عوارضی مانند درد در مفاصل و کشش‌ها و همچنین آسیب‌های عضلات به کم‌ترین مقدار خود می‌رسند.
چربی سوزی و بدن سازی
یکی دیگر از کاربردهای تکارتراپی، آب کردن چربی‌های اضافی در بین ورزشکاران فیتنس و بدنسازی و سلامت بدن آنها است. این روش به بازسازی کلاژن‌ها نیز کمک می‌کند که این حالت کاربرد زیبایی و درمانی نیز دارد.
عوارض تکارتراپی
همانطور که قبلا گفته شد، این روش از روش‌های ایمن و بی‌خطر فیزیوتراپی است. در طول درمان نیز فقط احساس گرما به بدن بیمار القا می‌شود. این روش اگر توسط فیزیوتراپیست مجرب انجام بگیرد، مانند دیگر روش‌های فیزیوتراپی عوارض خاصی نداشته و علاوه بر این بسیار موثر در درمان مشکلات و بیماری‌های استخوانی، مفصلی و …. است. اما اگر توسط فرد کم‌تجربه و یا دستگاه غیر‌استاندارد انجام شود، امکان سوختگی در محل الکترودها خواهد بود.
محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های تکارتراپی
اگرچه این روش درمانی روشی ایمن و بی‌خطر است، اما در مواردی استفاده از آن می‌تواند موجب ایجاد خطرات جدی برای بیمار شود. به همین علت در رابطه با بعضی از افراد نباید انجام داده شود. موارد منع استفاده از تکارتراپی عبارتند از:
افراد دیابتی
این افراد به دلیل دیابت و بالا بودن قند بدنشان ممکن است در برخی از نواحی بدن حسی نداشته باشند و نقاطی از بدن آنها بی‌حس باشد. در این صورت به هیچ وجه نباید نقاط بی‌حس بدن آنها مورد تکارتراپی قرار بگیرد.
افرادی که قلب آنها با باتری کار می کند
این گروه از بیماران به دلیل داشتن باتری در قلب خود نباید از هیچ گونه روشی که همراه جریان الکتریکی است استفاده کنند. زیرا این جریان الکتریکی برای قلب آنها ضرر داشته و می تواند باعث ایجاد اختلال و از کار افتادگی باتری قلب شود. در نتیجه جان آنها به خطر می افتد.
افراد مبتلا به تومور و سرطان
تومورها می توانند با امواج تکارتراپی رشد کرده و بزرگتر شوند. درنتیجه این درمان برای افراد سرطانی بسیار خطرناک است. و باعث اختلال در شیمی‌درمانی و بهبود وضعیت بیمار می‌شود.
زنان باردار
همانطور که می‌دانید در زمان بارداری علاوه بر مراقبت از مادر لازم است از جنین نیز مراقبت شود. اشعه‌ها و جریان‌های الکتریکی برای جنین بسیار خطرناک بوده و می‌تواند آسیب‌های جدی به جنین وارد کند. در نتیجه استفاده از این روش در صورتی که متخصص زنان و زایمان آن را تایید نکند، برای زنان باردار ممنوع است.